روش بدیعه پردازی (مقایسه ای) از روش های الگوی پردازش اطّلاعات است . این الگو به وسیله
"ویلیام گوردن" و دستیاران وی ( 1961 ) طراحی شده و شیوه ای لذّت بخش برای پرورش تفکّر
خلاق است. عنصر اصلی در این روش استفاده از قیاس هاست که به وسیله ی آن، موضوعی
معمولی و آشنا با شیوه ای نو بررسی و بیان می گردد. هدف از ارائه ی این روش کمک به
شناخت فرآیند خلّاقیت با به کارگیری آرایه هایی است که دانش آموزان با آن آشنا هستند و
با به کار بستن این آرایه ها از نوشتن در قالب های معمولی پرهیز می کنند.
این روش معمولا بر پنج مرحله بنا نهاده می شود ما در این طرح درس موضوع "بهار" از فصل
آفرینش و زیبایی را در نظر گرفته ایم و از فراگیران خواسته ایم که آن را توصیف کنند. شرح
توصیف آن ها از نظر شما خواهد گذشت : مرحله ی اول، توصیف اولیه :
در آغاز از فراگیران خواسته ایم که با جمله های زبانی به توصیف "بهار" اقدام کنند تعدادی از
جمله ها را به انتخاب خود و فراگیران بر روی تابلو یادداشت کردیم. جمله هایی که بر روی
تابلو نوشته شده بدین قرار بود :
بهار فصل سرسبزی طبیعت است.
بهار فصل نشاط است.
25
بهار فصل شکفتن شکوفه هاست.
بهار فصل پرواز پرندگان است.
بهار شروعی دوباره است.
مرحله ی دوم ، قیاس تشبیه مستقیم :
در این مرحله از فراگیران پرسیده شد "شما بهار را به چه چیز، تشبیه می کنید و یا بهار را
شبیه چه می دانید؟" در این زمان فراگیران تلاش کردند تا "بهار" را در خیال خود به پدیده
های گوناگونی تشبیه کنند. بهترین تشبیهات را با انتخاب خود و فراگیران، بر روی تابلوی
کلاس نوشتیم. تشبیهات انتخاب شده بدین قرار بود :
بهار همانند طلوع دوباره ی زندگی است.
بهار تولّد دوباره ی زمین است.
بهار همانند نو شدن لباس طبیعت است.
بهار کودکی فصل هاست
بهار فریاد سبز طبیعت است.
مرحله ی سوم ، قیاس شخصی (تشخیص یا انسان انگاری) :
در این مرحله از فراگیران پرسیدیم : "شما اگر بهار بودید چه احساسی داشتید" و یا این که
یکی از مناسب ترین تشبیهاتی را که در مرحله ی دوم می پسندید، انتخاب کنید و خود را به
جای آن قرار دهید و احساس خود را بیان کنید. به فراگیران یادآوری کردیم که جمله هایی را
بیان کنند که با جمله های مرحله ی قبل اختلاف داشته باشد. جمله هایی که برگزیده شد،
بدین قرار بود :
من با آمدنم زمین را بیدار کردم.
من بارانی بی کران بر شکوفه ها و غنچه ها هستم.
نام من بیانگر سرسبزی زمین است.
من گیاهان را از دل زمین بیرون می آورم.
وظیفه ی من سرسبزی دنیاست.
مرحله ی چهارم ، قیاس تضاد :
در این مرحله از فراگیران خواستیم که با مرور جمله های پیشین، واژه هایی را که با هم در
تضاد هستند و یا مخالف هم هستند انتخاب کنند و با آن ها یک ترکیب یا جمله بسازند. (ما با
ارائه ی نمونه هایی قابل فهم این مرحله را برای فراگیران ملموس کردیم مانند : دشمن دوست
نما، فریاد بی صدا، صخره های آسمان و...) ترکیب ها و جمله هایی که انتخاب شدند، بر روی
تابلو نوشته شد :
26
تولّد پایان بخش
بهار سرمای زمستان را به گرمایی دل پذیر تبدیل می کند.
بهار طلوعی در تاریکی
بهار جان دوباره ای بر طبیعت بی جان است.
مرحله ی پنجم ، توصیف خلّاق :
در این مرحله فراگیران را به موضوع اصلی انشا که "بهار" است برگرداندیم و از آن ها خواستیم
که با استفاده از جمله هایی که بر روی تخته نوشته شده است، موضوع را در قالب یک متن
توصیفی، داستان خاطره و یا ...بیان کنند. به آن ها یادآوری کردیم که لازم نیست همه ی جمله
ها یا ترکیب های نوشته شده را در انشای خود به کار برند بلکه با انتخاب برخی از آن ها و
جمله های جدید خود که متناسب با موضوع انشاء است، تفکرات خود را بر روی کاغذ بیاورند.
هم چنین یادآور شدیم که این کار می تواند فردی یا گروهی انجام گیرد. این مرحله همان
حیطه ی "ترکیب" از حیطه های شش گانه ای است که "بلوم" در مطالعات خود بیان کرده
است. آن چه در ادامه می خوانید یکی از انشاهایی می باشد که به قلم فراگیران نوشته شده
است :
"بهار"
بهار شروعی دوباره است، بهار فصل شکفتن شکوفه هاست، فصلی پر از نشاط و سرسبزی
طبیعت زیبا. فصلی که آواز پرندگان لاله های گوش را قلقلک می دهد. بهار همانند طلوع
دوباره ی زندگی است. بهار کودکی فصل هاست و فریاد سبز طبیعت. بهار چون کودکی با
نشاط لبخند را بر لب انسان می آورد. من فصلی هستم که در آن زمین لباس سبز بر تن می
کند. نام من بیانگر سرسبزی زمین است.
من فصلی هستم که سرمای توان فرسای زمستان را به گرمای دلپذیر تبدیل می کنم. من جان
دوباره ای بر طبیعت می بخشم. من فصل فراوانی نعمت های خدایم. با تولّد من سرما پایان
می گیرد. در پایان چه خوب است که به سخن سعدی درباره ی بهار گوش دهیم:
بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار
خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار
نوشته ی : سید محمد تقی استاد، سبحان ترکاشوند،
علی مجروح اسلام، آرمان حسین خانی


طبقه بندی: روش ها وفنون تدریس،
برچسب ها: روش کاربردی بدیعه پردازی :، آشنایی با ساختار و محتوای فارسی ششم، طرح درس پنجم فارسی سرودملی، طرح درس پنجم فارسی سرودی برای پاکی، طرح درس پنجم وحدت، روش طرز تلقی برخورددروس پنجم ابتدایی، کتاب ریاضی ششم، اموزش درس ریاضی دوم جدید، مفهوم ضرب، چگونه طرح درس بنویسیم؟، مساحت دایره، توضیح فصل غذا و سلامتی ( علوم تجربی پایه دوم)، چه زمانی سریعتر به دور خورشید می چرخیم؟، تاریخچه تلفن، قلب و کار آن، انواع اهرم، سطح شیبدار، الگوی طرح درس سالانه، علوم اول- آهنربا، علوم پنجم - تغییرات مواد، ریاضی اول- خط باز و بسته، ریاضی سوم - مفهوم کسر، ریاضی اول - حروف نویسی اعداد، ریاضی اول- مفهوم جمع، ریاضی چهارم- تقسیم های غیر اساسی، طرح درس جغرافی پنجم - همسایگان زمین 2، طرح درس جغرافی پنجم - همسایگان زمین، تست روانشناسی، روانشناسی، روانشناسی رنگها، روانشناسی شخصیت، روانشناسی کودک، شیوه های تربیتی، والدین موفق، والدین موفق و شیوه های تربیتی موثر،